معرفی کتاب “قدرت بی قدرتان” از واسلاو هاول
- رضا فتحیفرد

مشخصات کتاب:
- عنوان کتاب: قدرت بی قدرتان
- موضوع/ ژانر: سیاسی، اجتماعی، آزادی خواهی
- نویسنده: واسلاو هاول
- زبان: فارسی
- سال نشر: ۱۳۹۷
- مترجم: احسان کیانی خواه
- رده سنی: ـ
- انتشارات: فرهنگ نشر نو
- تعداد جلد: ۱
- قطع: پالتویی
- تعداد صفحات: ۱۶۴
زمانی که کودتای چک (کنترل کامل حکومت چکسلواکی توسط حزب کمونیست با حمایت شوروی) رخ میده، هاول نویسنده کتاب قدرت بی قدرتان ۱۲ ساله بوده! (سال ۱۹۴۸)
جالب اینکه دقیقا مثل ج.ا، ۲۰ سال بعد از کودتای چک، دوران اصلاحات شروع میشه و به بهار پراگ معروف میشه!
الکساندر دوبچک (دبیر کل کمونیست) هم نقش محمد خاتمی رو بازی میکنه و میاد کمی آزادی بیان و لغو سانسور و کارای دیگه میکنه که شوروی تاب نمیاره و دوره اصلاحات بیشتر از یه سال طول نمیکشه و الکساندر برکنار میشه و دوباره سانسور کامل و خفقان و …
هاول نویسنده کتاب که اونموقع کار تئاتر و نویسندگی میکرد، میاد به دبیر کل کمونیست برکنار شده میگه تلاش کن که اصلاحات رو برگردونی! حاصل این تلاش اخراج دوبچک از حزب میشه!
هاول کوتاه نمیاد :)) یه نامه سرگشاده میزنه برای رهبر جدید کمونیست که از همونجا فعالیت رسمیش توی سیاست شروع میشه!!!
حکومت کمونیستی ۴۱ سال بعد با انقلاب مخملی (در سال ۱۹۸۹) برچیده میشه!
رهبر جدید حزب کمونیست چکسلواکی؛ گوستاو هوساک که تمام آزادیهای نسبی بهار پراگ رو لغو و سانسور کامل راه انداخته بود، سال ۱۹۷۵ یک نامه سرگشاده از هاول دریافت میکنه.
هاول توی این نامه وظایفی رو برای هر شهروند عادی قائل میشه و ازین به بعد خودش هم در حوزه حقوق بشر فعالتر میشه.
۲۰ ماه بعد، منشور ۷۷ در چکسلواکی تشکیل میشه که یکی از سه سخنران منشور، هاول بود. هاول از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۹ در چارچوب این منشور فعالیت میکنه.
همزمان کمیتهای تشکیل میده تا از حقوق امضاءکنندگان منشور که به ناروا بازداشت شده بودند دفاع کنه و در آخر که “قدرت بی قدرتان” رو منتشر میکنه، به زندان محکوم میشه. (حدود چهار سال: ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۳)
این بشر، بعد از آزادی از زندان هم دست از فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خودش بر نداشت و به یک چهره محبوب و مورد احترام نزد مردم تبدیل شد.
تا حدی که موقع سقوط نظام کمونیستی در چکسلواکی، مردم اون رو بعنوان نامزد ریاست جمهوری انتخاب میکنند و ۲۹ دسامبر، نمایندگان مجلس فدرال، او را متفقا به ریاست جمهوری برمیگزینن.
هاول سال ۱۹۹۲ مسئول اصلاحات و تغییرات اساسی در سیستم و قوانین سیاسی و اجتماعی کشورش بود، اما نتونست جلوی تجزیه کشور و جدا شدن اسلواکی رو بگیره. (بخاطر رای ندادن اسلواکها) همونجا از ریاست جمهوری استعفا میده.
البته بعد از تاسیس جمهوری چک، دوباره نامزد میشه و بعنوان اولین رئیس جمهور این کشور در سال ۱۹۹۳ (سال ۱۳۷۱ شمسی) انتخاب میشه و دوباره در سال ۱۹۹۸ هم به این مقام انتخاب میشه.
توی دوران ریاستش، فعالیتهای بسیاری در زمینه حقوق بشر انجام میده و به نوعی احیا کننده اخلاق در سیاست هم بود. متاسفانه در سال ۱۹۹۶ (دوره اول ریاست جمهوری) به سرطان ریه مبتلا میشه و بعد از پایان دوره دوم ریاستش، به کار مورد علاقهاش یعنی نویسندگی روی میاره.
نکته اصلی اینجا بود که هاول هر سه نوشتار خودش یعنی نامه سرگشاده به هوساک (۱۹۷۵)، قدرت بی قدرتان (۱۹۷۸) و روح منشور 77 (۱۹۸۶) رو زمانی مینویسه و منتشر میکنه که در جامعه خفقان، انحطاط اخلاقی، سانسور و عدم آزادی بیان وجود داشته. همه مردم از اصلاح و بهبود وضعیت ناامید بودند.
اما هاول با اینکه میدونست نوشتههاش ممکنه اون رو به زندان و حتی اعدام محکوم کنه، باز هم دست از آرمانهاش برنداشت و حتی بعد از آزاد شدن از زندان، باز هم فعالیتهای سیاسی و آزادی خواهانهش رو ادامه داد.
یاد شخص خاصی افتادید؟؟ همون کسی که بارها بخاطر آزادی خواهی به زندان محکوم شده، شکنجه شده ولی هنوز هم با اون جسم ضعیفش، لبخند امیدواری به لب داره…
اگه تا اینجا براتون جالب بوده، خصوصا بخاطر تشابهاتی که دارید تجربهش میکنید! اگر آزادیخواه هستید، پیشنهاد میکنم این کتاب رو حتما مطالعه کنید.
واسلاو هاول در این اثر نظام پساتوتالیتر را نوعی از رژیم تمامیتخواه توصیف کرده است که از پایه و اساس با دیکتاتوری کلاسیک فاصله و با دریافت معمول از توتالیتریسم (تمامیتخواهی) تفاوت دارد.
او ماهیت این نوع رژیم را شگفتانگیز میداند چون به اسم آزادی، کارگران و انسانها، آنها را به بردگی میگیرد و بهنام دموکراسی انتخاباتی نمایشی برگزار میکند و به نام جریان آزاد، اطلاعات و آزادی بیان، انسانها را از شنیدن و خواندن دیدگاههای مختلف محروم میکند.
این رژیم همهچیز را جعل و وارونه نشان میدهد و وانمود میکند به حقوق بشر احترام میگذارد؛ اما درواقع همیشه در حال وانمود کردن با دستانی پوشیده در دستکشهای ایدئولوژیک است.
برای همین است که زندگی در چنین نظامی، آکنده از دورویی و ریا و دروغ است. لازم نیست مردم همهٔ دروغها و مغلطههای این نظام را باور کنند، اما باید چنان رفتار کنند که گویی باورشان دارند، یا دست کم در سکوت از کنارشان بگذرند.
لزومی ندارد این دروغها را بپذیرند. کافی است بپذیرند که با این دروغها و در بطن آنها زندگی کنند، زیرا بدینترتیب بر نظام صحه میگذارند.
هاول در قدرت بیقدرتان به مخاطبانش نشان میدهد که ریشه اغلب جنبشها و اعتراضات که علیه رژیمهای پساتوتالیتر شکل میگیرد از انسانهای بیقدرت غیرسیاسی است و بر اساس مسایل غیرسیاسی به وجود میآید، زیرا، زندگی تحت اسارت رژیمهای پساتوتالیتر به جایی میرسد که هرعمل صادقانه و مسئولانه غیرسیاسی هم به معنای مقابله با نظام تلقی میشود.
واسلاو هاول در بخشهای پایانی کتاب نشان میدهد که نه تنها از نظامهای پساتوتالیتر گریزان است، بلکه از تحقق نظامهای دموکراتیک پارلمانی سنتیای هم که میتوانند انسانها را «فوقالعاده ظریفتر و تلطیفشدهتر، در مقایسه با شیوههای خشن جوامع پساتوتالیتر» فریب دهند و بازیچه خودشان کنند نگران است.
البته بهتره قبل از این کتاب، کتاب نامه سرگشاده رو بخونید. بعد کتاب قدرت بی قدرتان و بعد “روح منشور ۷۷” نوشته هاول رو. در اندیشه و در عمل هاول به حکومتش (نامه به هوساک)، به مردم کشورش (قدرت بی قدرتان) و بالاخره به افکار عمومی جهان (روح منشور) هشدار میدهد که به ظاهر اوضاع و تفاسیر آن بسنده نکنند و واقعیت را از پس پرده گفتمان حاکمیت چنانچه هست ببینند و بفهمند.
هاول را همگان بعنوان یک ادیب و یک چهره سیاسی مدافع حقوق بشر میشناسند. خواندن نوشتههایش نمایانگر چهره یک فیلسوف سیاست است که از قدرت اندیشهاش برای احیای حیثیت و عزت انسانی افراد استفاده میکند و یک استراتژی دراز مدت برای خروج از بن بست توتالیتاریسم تبیین میکند.
قطعا مطالعه این مجموعه برای هر شهروندی که سالها تحت سیطره نظامی مشابه، و حتی خشنتر از حکومت چکسلواکی به سر برده، الزامیه و اسباب درک ماهیت حاکمیت کشورش رو فراهم میکنه.
با خوندن این مجموعه، در خصوص معضلات و دشواریهای پیش روی شهروندان در نظام توتالیتر و خودکامه، به تحلیل و ریشهیابی و چاره دست پیدا خواهید کرد. و دموکراسی را از بطن نظامی که کاملا در تضاد با آن است بیرون خواهید کشید.
کتاب قدرت بی قدرتان هم بصورت چاپی، هم بصورت PDF در اپلیکیشنهای کتابخوان، و هم فایل صوتیش موجوده.
سپاسگزارم از دوست عزیزی که این کتاب رو بهم معرفی کرد! 🙂
صفحه اختصاصی "معرفی کتاب"